SD-schoenen voeren statische lading gecontroleerd af, zodat jij geen schokjes krijgt en gevoelige elektronica heel blijft. Deze blog maakt helder het verschil tussen SD, ESD en antistatisch, met de bijbehorende EN-normen en veiligheidsklassen (S1 t/m S3). Je krijgt praktische keuzes voor pasvorm, neus- en zooltype, grip en comfort, plus onderhouds- en testtips voor blijvende prestaties. Let op: SD beschermt niet tegen elektrische schokken.

Wat zijn SD schoenen

SD schoenen zijn Static Dissipative schoenen: veiligheidsschoenen die statische elektriciteit gecontroleerd afvoeren via de zool en de inlegzool naar de vloer. Zo voorkom je dat je een statische schok krijgt of gevoelige elektronica beschadigt wanneer je over vloerbedekking loopt of pallets verplaatst. In Europa vallen SD eigenschappen meestal onder de noemer antistatisch volgens EN ISO 20345, terwijl ESD verwijst naar extra strenge eisen uit EN IEC 61340 voor werkplekken waar zelfs kleine ontladingen schade kunnen veroorzaken. In de praktijk betekent dit dat een SD schoen je lading niet opspaart, maar geleidelijk weg laat vloeien binnen een gecontroleerd weerstandsbereik, vaak in de orde van mega-ohms. Dat bereik zit bewust tussen geleidend en isolerend in: genoeg geleiding om lading af te voeren, maar niet zo laag dat je risico op schokken verhoogt.

Let op: SD schoenen beschermen je niet tegen elektrische schokken van spanningsvoerende delen; daarvoor heb je isolerende EH-schoenen nodig. Typische kenmerken zijn een speciaal samengestelde buitenzool (vaak met carbon- of andere geleidende deeltjes), een dissipatieve inlegzool en materialen die geen statische lading opbouwen. Je komt ze tegen in elektronica-assemblage, logistiek met handhelds, cleanrooms, verfspuiterijen en omgevingen met ontvlambare dampen, waar ze helpen het risico op vonkvorming te verlagen. Kortom: SD schoenen houden je product, werkplek en jezelf vrij van statische verrassingen.

SD, ESD EN antistatisch: het verschil

De tabel hieronder vergelijkt SD-, ESD- en antistatische (A) schoenen, zodat je snel ziet welke eigenschappen, normen en toepassingen horen bij “sd schoenen” op de werkvloer.

Samengevat: voor elektronica en EPA’s kies je ESD; voor brede industriële inzet is antistatisch (A) passend; “SD” is vooral een ASTM-term en komt in de EU neer op A of ESD, afhankelijk van de eis. Controleer altijd de beoogde norm en het weerstandsbereik voor jouw werkplek.

SD staat voor Static Dissipative: schoenen die statische lading gecontroleerd afvoeren zodat je geen vonken veroorzaakt en apparatuur niet stoort. Antistatisch is de Europese basiscategorie binnen veiligheidsschoenen: het geeft aan dat de elektrische weerstand van de schoen tussen grofweg 0,1 M en 1000 M ligt. ESD gaat een stap verder en hoort bij ESD-beschermde werkplekken; daar moet het totale systeem (jij + schoen + vloer) een lagere weerstand hebben, doorgaans onder 35 M, om mini-ontladingen te voorkomen die elektronica kunnen beschadigen.

In de praktijk geldt: ESD-gemarkeerde schoenen zijn altijd antistatisch, maar antistatische of SD-schoenen zijn niet automatisch ESD-geschikt. Werk je in elektronica-assemblage of cleanrooms, kies ESD. Werk je in logistiek, magazijn of verfspuiterij, dan volstaan vaak SD/antistatische schoenen. Geen van deze varianten beschermt tegen elektrische schokken.

Wanneer kies je voor SD schoenen op de werkvloer

Je kiest voor SD schoenen zodra statische lading een risico vormt voor producten, processen of comfort. Werk je met elektronica, scanners, sensoren of lithiumbatterijen, dan wil je voorkomen dat een mini-vonk schade veroorzaakt: SD of, in strengere omgevingen, ESD is dan de norm. Ook in logistiek, magazijnen, verfspuiterijen, drukkerijen en bij kunstvezel- of poederprocessen bouw je snel lading op door synthetische vloeren, folie en lopende banden; SD schoenen voeren die lading gecontroleerd af.

Merk je vaak kleine schokjes in droge winterlucht of op tapijt/epoxy, dan lossen SD schoenen dat doorgaans op. Let wel: werk je aan spanningsvoerende delen, dan heb je isolerende veiligheidsschoenen nodig en geen SD. Check altijd of je vloer, inlegzolen en sokken de dissipatieve werking ondersteunen, anders haal je de norm niet.

[TIP] Tip: Controleer SD-markering; draag katoenen sokken en vermijd isolerende inlegzolen.

Kenmerken EN normeringen van SD schoenen

SD schoenen combineren veiligheid met gecontroleerde afvoer van statische lading. Je herkent ze aan antistatische eigenschappen (markering A volgens EN ISO 20345) en vaak een ESD-pictogram wanneer ze ook geschikt zijn voor ESD-werkplekken. De elektrische weerstand van antistatische schoenen valt volgens de norm binnen een bandbreedte tussen circa 0,1 M en 1000 M, zodat je lading wordt afgevoerd zonder dat de schoen geleidend wordt. In ESD-omgevingen geldt strenger systeemtoezicht volgens EN/IEC 61340: het geheel van jij + schoen + vloer moet een lage, gecontroleerde weerstand hebben (in de praktijk vaak onder 35 M).

Qua opbouw krijg je meestal een teenkap van staal of composiet, een tussenzool die doorboring kan weerstaan (bij S1P/S3), en een buitenzool met geleidende deeltjes die lading verspreidt. SD kan gecombineerd worden met veiligheidsklassen S1, S1P, S2 of S3, plus extra’s zoals slipweerstand (SRC), schokabsorptie (E) en hittebestendigheid. Belangrijk: SD schoenen beschermen niet tegen elektrische schokken van spanningsvoerende delen; daarvoor heb je isolerende EH-schoenen nodig, en moet je onderhoud en periodieke testing serieus nemen.

Veiligheidsklassen (S1, S1P, S2, S3) EN SD-eigenschappen

S1 staat voor de basisveiligheid van een veiligheidsschoen: gesloten hiel, antistatisch (A), energieabsorptie in de hak (E) en weerstand tegen olie en brandstof (FO). S1P voegt daar een penetratiebestendige tussenzool (P) aan toe tegen spijkers en scherpe delen. S2 bouwt verder op S1 met waterafstotend bovenleer (WRU) voor natte werkomgevingen. S3 combineert S2 met P en een grof geprofileerde zool voor extra grip en bescherming.

SD of antistatisch is geen aparte klasse, maar een eigenschap (A) die je in S1, S1P, S2 en S3 kunt vinden; ESD is een extra markering voor strengere dissipatie-eisen. Werk je vooral droog binnen, dan kies je vaak S1 of S1P; werk je nat of buiten, dan S2 of S3. Let daarnaast op slipweerstand (SRA/SRB/SRC) en pasvorm.

Materialen EN zolen die statische lading afvoeren

Bij SD schoenen draait het om materialen die een gecontroleerde, niet-te-hoge weerstand bieden. De buitenzool is vaak van PU of nitrilrubber met carbon black of andere geleidende deeltjes, waardoor lading door de volledige zoolmassa weg kan vloeien. Sommige modellen gebruiken een dissipatieve “ESD-plug” of geleidende kanalen door de tussenzool, zodat de lading van je voetbed naar de vloer blijft stromen. De inlegzool is meestal ESD-gemarkeerd en opgebouwd uit schuim met geleidende vezels of lagen die contact maken met de zool, ook als je sokken dun zijn.

Bovenmaterialen zoals microvezel of leer worden zo samengesteld dat ze geen extra lading opbouwen. Let op dat droge lucht en isolerende sokken de weerstand verhogen; kies daarom sokken met ESD-vezels en combineer je schoenen met een geschikte, geleidende vloer.

Normen EN markeringen (EN ISO 20345, EN IEC 61340)

EN ISO 20345 is de basisnorm voor veiligheidsschoenen en bepaalt zaken als een teenkap tot 200 joule, de veiligheidsklassen (S1, S1P, S2, S3) en aanvullende eigenschappen. De antistatische eigenschap wordt gemarkeerd met A en legt vast dat de elektrische weerstand van de schoen binnen een gecontroleerde bandbreedte ligt (typisch circa 0,1 tot 1000 M), zodat je lading wordt afgevoerd zonder geleidend te worden.

EN IEC 61340 gaat over ESD-beheersing en bevat testmethoden en prestatielimieten voor schoenen, vloeren en het totale persoon-naar-aarde systeem. Voor ESD-gebruik moet je combinatie van schoen en vloer een lagere, stabiele weerstand halen, in de praktijk vaak onder 35 M, wat je herkent aan het ESD-pictogram. Check dus altijd label en binnenzool op CE, norm, klasse, A/ESD-markering en onderhoudsadvies.

[TIP] Tip: Controleer EN ISO 20345/20347, A/ESD markering en SRC antislip.

Hoe kies je de juiste SD schoenen

Begin bij je werkomgeving: heb je te maken met elektronica, gevoelige sensoren of een ESD-zone, kies dan voor ESD-gemarkeerde SD schoenen; in magazijnen, logistiek of verfspuiterijen volstaan vaak antistatische SD modellen. Bepaal daarna de veiligheidsklasse die past bij je risico’s: S1 of S1P voor droge binnenomgevingen (P als je kans hebt op spijkers of scherpe delen), S2 of S3 als je natte vloeren of buitenwerk hebt. Let op slipweerstand (liefst SRC), demping in de hak, en een zool die lading betrouwbaar afvoert zonder te glad te worden.

Kies een teenkap van staal voor robuustheid of composiet voor lager gewicht en koude-isolatie. Pasvorm is cruciaal: laat je voeten aan het eind van de dag meten, draag je werksokken en check of de wreef en tenen vrij zitten. Controleer of inlegzolen en sokken ESD-compatibel zijn, want isolerende varianten verstoren de dissipatie. Check ook gewicht, ademend vermogen en onderhoudsgemak. En onthoud: SD schoenen beschermen niet tegen elektrische schokken; daarvoor heb je isolerende modellen nodig.

Belangrijke keuzefactoren: pasvorm, neus- EN zooltype, gewicht EN grip

Pasvorm bepaalt alles: kies de juiste lengte én breedte, met voldoende teenruimte, een stabiele hiel en geen druk op je wreef. De neus beïnvloedt comfort en gewicht; staal is robuust en dun, composiet en aluminium zijn lichter en geleiden minder kou, maar kunnen iets volumineuzer vallen. Het zooltype stuurt demping, duurzaamheid en SD-prestaties: PU of PU/PU is licht en comfortabel, PU/nitril of volledig rubber geeft extra slijtvastheid, hitte- en chemische bestendigheid.

Gewicht telt op over een werkdag, dus licht waar kan, stevig waar nodig. Grip hangt af van profiel en compound; mik op SRC als je met water of olie werkt. Check altijd of inlegzolen en sokken ESD-compatibel zijn, zodat je SD-werking betrouwbaar blijft.

Pasadvies EN veelgemaakte fouten

Pas SD schoenen aan het eind van de dag, wanneer je voeten iets uitzetten, en draag de sokken die je op het werk gebruikt. Zorg voor een vingerdikte teenruimte, een stevige hielgrip en voldoende breedte; knellen op de wreef of zijkant is een no-go. Loop, draai, hurk en neem een trapje om te voelen of de schoen niet schuift. Veters goed strikken per veterzone geeft meer steun dan alles in één ruk aantrekken.

Breek nieuwe schoenen geleidelijk in. Veelgemaakte fouten zijn te klein of juist te ruim kiezen, isolerende inlegzolen of orthopedische steunzolen plaatsen zonder ESD-markering, en synthetische sokken gebruiken die de weerstand verhogen. Merk je schokjes of piepende zolen, test dan je set-up en vervang inlegzolen tijdig.

[TIP] Tip: Pas met werksokken; controleer SD-norm, pasvorm, neusbescherming en grip.

Onderhoud EN testen voor blijvende SD-prestaties

Goede SD-prestaties beginnen bij schoon en droog houden: borstel vuil van de zool, reinig met lauw water en mild schoonmaakmiddel, en laat je schoenen op kamertemperatuur drogen, nooit op een radiator of in direct zonlicht. Vermijd wasverzachters, sprays of poetsmiddelen met siliconen of wax, want die leggen een isolerend laagje over het leer en de zool. Vervang ESD-gemarkeerde inlegzolen tijdig; ze slijten sneller dan je denkt en zijn cruciaal voor de geleidende keten tussen voet en vloer. Draag sokken die ESD-compatibel zijn en wissel bij voorkeur tussen twee paar schoenen zodat vocht kan verdampen.

Check wekelijks of de zool, ESD-plug of geleidende kanalen niet zijn weggesleten en of de hielkap stevig blijft. Test periodiek met een ESD-voetwerktester of persoon-naar-aarde meting aan de toegang van je werkplek en log de resultaten, zeker na intensieve reiniging, een natte week of het vervangen van inlegzolen. Let ook op omgevingsvocht: extreem droge lucht verhoogt weerstand, dus conditioneer waar nodig. Met consequent onderhoud, juiste socks/inlegzolen en regelmatige tests blijven je SD schoenen betrouwbaar presteren en voldoe je zonder gedoe aan de eisen op de vloer.

Dagelijks onderhoud: reinigen, drogen EN inlegzolen

Houd je SD schoenen elke dag schoon om de dissipatie betrouwbaar te houden. Borstel zand en stof uit het profiel en veeg olie, verf of poederresten direct weg. Reinig met lauw water en een mild schoonmaakmiddel; vermijd agressieve oplosmiddelen en siliconen- of waxproducten, die een isolerende film achterlaten. Laat je schoenen drogen op kamertemperatuur, ver weg van radiatoren of direct zonlicht, en haal de inlegzolen eruit zodat vocht kan ontsnappen.

Gebruik bij voorkeur ESD-gemarkeerde inlegzolen en vervang ze zodra ze ingedeukt, gescheurd of glad zijn, want slechte inlegzolen onderbreken de geleidende keten. Wissel indien mogelijk tussen twee paar, zodat zweet kan verdampen en de weerstand stabiel blijft gedurende je werkdag.

Periodiek testen op de werkvloer EN wanneer je moet vervangen

Test je SD schoenen regelmatig met een ESD-voetwerktester bij de ingang van je werkzone. Log wekelijks (of per shift in ESD-zones) en altijd na nat worden, intensieve schoonmaak of het wisselen van inlegzolen. De persoon-naar-aarde weerstand moet binnen de gestelde limiet blijven (in veel bedrijven onder 35 M); haal je die grens niet, reinig, vervang de inlegzool en test opnieuw.

Blijf je falen, dan is vervangen nodig. Vervang ook bij zichtbaar versleten loopvlak, weggesleten ESD-plug of geleidende kanalen, beschadigd bovenwerk, losse hielvoering of als demping en pasvorm merkbaar achteruit gaan. Reken bij intensief gebruik op 12-18 maanden levensduur; veel lopen, chemicaliën of hitte versnellen dit. Zo houd je je SD-prestaties betrouwbaar.

Veelgestelde vragen over sd schoenen

Wat is het belangrijkste om te weten over sd schoenen?

SD-schoenen (Static Dissipative) voeren statische lading gecontroleerd af via de zool, beschermen elektronica én drager. Ze verschillen van ESD-systemen (combinatie mens/mat/werkplek) en ‘antistatisch’ casual claims. Let op normen EN ISO 20345 en EN IEC 61340.

Hoe begin je het beste met sd schoenen?

Start met een RI&E: heb je SD nodig of volwaardige ESD-controle? Kies veiligheidsklasse (S1/S1P/S2/S3), juiste neus- en zooltype, lichte pasvorm. Passen met werksokken, inlegzolen, en looptest; controleer markeringen EN ISO 20345 en EN IEC 61340.

Wat zijn veelgemaakte fouten bij sd schoenen?

Veelgemaakte fouten: ‘antistatisch’ verwarren met SD/ESD, verkeerde veiligheidsklasse kiezen, isolerende inlegzolen of dikke wollen sokken gebruiken, niet periodiek doormeten, nat of vuil laten, versleten zolen negeren, en SD-schoenen combineren met niet-geleidende vloeren.